Rzecznik Finansowy o Ogólnych Warunkach Ubezpieczeń

Czym są ogólne warunki ubezpieczenia?

Rzecznik Finansowy dbający o prawa ubezpieczonych pisze na swojej stronie więcej o ogólnych warunkach ubezpeczeń. Najpierw wyjaśnia czym one są.

Ogólne warunki ubezpieczenia stanowią tzw. wzorzec umowny, który jest tworzony na potrzeby funkcjonowania danego rodzaju ubezpieczenia. Ogólne warunki mają zastosowanie od momentu wejścia w życie do ich zmiany (np. nowelizacji postanowień, zastąpienia ich innym wzorcem) i wiążą strony, które na ich podstawie zawarły umowę ubezpieczenia. Stanowią one równocześnie integralną część umowy ubezpieczenia, definiując jej treść.

Następnie mówi dla kogo są tworzone takie ogólne warunki.

Ogólne warunki ubezpieczenia tworzone są przez ubezpieczycieli i standardowo w przypadku zawierania umów o charakterze masowym, ubezpieczający nie mają wpływu na treść wzorca umownego.

Jakie elementy zawierają OWU?

Co do zasady ogólne warunki ubezpieczeń masowych odpowiadają specyfice ubezpieczenia, dla którego są przygotowywane. Ogólne warunki podlegają reżimowi prawnemu dotyczącemu wzorców umownych, jak również umowy ubezpieczenia, czyli regulacjom kodeksu cywilnego oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej. W kolejnych akapitach RF (Rzecznik Finansowy) wymienia jakie elementy powinny znaleźć się w o.w.u.

W o.w.u. występują stałe, obligatoryjne elementy, w obecnym stanie prawnym określone (tj. od dnia 10 sierpnia 2007 r. – data wejścia w życie znowelizowanych przepisów o umowie ubezpieczenia) w art. 12a ustawy o działalności ubezpieczeniowej tj.

• Rodzaj ubezpieczenia i jego zakres,

• Warunki zmiany sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, jeżeli o.w.u. taką zmianę przewidują,

• Prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia,

• Zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,

• Przy ubezpieczeniach majątkowych – sposób ustalania rozmiaru szkody,

• Sposób określania sumy odszkodowania lub innego świadczenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują odstępstwa od zasad ogólnych,

• Sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej,

• Metodę i sposób indeksacji składek, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia indeksację przewidują,

• Przesłanki i terminy wypowiedzenia umowy przez każdą ze stron, a także tryb i warunki wypowiedzenia, jeżeli ogólne warunki ubezpieczenia przewidują taką możliwość

Wątpliwości Rzecznika Finansowego

Kiedy RF wymienił należne w OWU punkty informuje nas z czym ubezpieczyciele przeginają, czyli z jakimi punktami mają problem.

Z doświadczenia Rzecznika Finansowego wynika, że ogólne warunki ubezpieczenia niejednokrotnie naruszają przepisy obowiązującego prawa. Do typowych kwestii budzących wątpliwości Rzecznika zaliczyć należy:

• sprzeczność z przepisami kodeksu cywilnego i innych ustaw,

• występowanie niedozwolonych postanowień umownych (tzw. klauzul abuzywnych wskazanych w art. 385³ k.c.),

• postanowień naruszających prawa i interesy konsumentów usług ubezpieczeniowych, nieprecyzyjność postanowień wzorców (interesy konsumentów podlegają wówczas ochronie zgodnie z art. 385 k.c. oraz art. 12 ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej),

• brak przejrzystości tekstu oraz wadliwość konstrukcji o.w.u. od strony formalnej.

Jak pomaga Rzecznik Finansowy?

Dalej Rzecznik ujawnia celowość istnienia własnego urzędu i wskazuje na elementy edukacyjne swojej działalności.

Jednym z celów Rzecznika Finansowego jest przekonywanie konsumentów usług ubezpieczeniowych do konieczności zapoznawania się z treścią wzorca umownego przed zawarciem umowy ubezpieczenia.

W celu ułatwienia Państwu poznawania treści wzorców umownych stosowanych w ubezpieczeniach o charakterze masowym prezentujemy analizy o.w.u. – produktów ubezpieczeniowych ze wskazaniem zasadniczych ich elementów, kształtujących i wpływających na sytuację konsumentów usług ubezpieczeniowych.

Wytworem pracy RF jest głęboka analiza składowych ogólnych warunków ubezpieczeń, na które trzeba patrzeć przy kupnie polisy.

Dokonana analiza składa się z pięciu części:

I „Postanowienia typowe (zgodne z art. 12 a ustawy o działalności ubezpieczeniowej)” zawiera wskazanie na obligatoryjne postanowienia o.w.u. wraz ze stwierdzeniem, czy o.w.u. spełniają wymogi prawne odnośnie obowiązkowych postanowień umownych. Wskazujemy tutaj również, w którym miejscu o.w.u. takie postanowienia się znajdują. W przypadku, gdy o.w.u. nie rozstrzygają określonej kwestii stwierdzamy ten fakt. II „Przedmiot i zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela” zawiera wskazanie wprost (na podstawie tekstu o.w.u.) jaki jest przedmiot oraz zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wraz z opisem konkretnych postanowień o.w.u regulujących te zagadnienia. III „Wyłączenia bądź ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela” zawiera enumeratywne wyliczenie wskazanych w o.w.u. przypadków w których ubezpieczyciel ogranicza swoją odpowiedzialność bądź też wyłącza ochronę ubezpieczeniową – czyli przypadki, w których ubezpieczyciel nie odpowiada. IV „Warto zwrócić uwagę” zamierzeniem Rzecznika Ubezpieczonych jest zwracanie szczególnej uwagi konsumentów na postanowienia, które z punktu widzenia ochrony praw konsumentów zawierają elementy kształtujące ich prawa w ramach zawieranej umowy, jak również na te, które są na tyle nieprecyzyjnie zredagowane, że mogą budzić po ich stronie wątpliwości interpretacyjne. Wskazanie określonego postanowienia poparte jest krótkim „komentarzem”. V „Postanowienia nietypowe” zawiera takie postanowienia o.w.u., które w sposób nowatorski, niestandardowy w stosunku do podobnych wzorców rozstrzygają określone kwestie, a tym samym wyróżniają określony produkt ubezpieczeniowy.

Na koniec wstępu do analiz Rezcznik wskazuje metodologię użytą do analiz poszczególnych o.w.u. i podpowiada jak z tych analiz korzystać.

Aby ułatwić Państwu zapoznawanie się z poszczególnymi analizami, wszędzie tam gdzie jest to możliwe wskazujemy linki do analizowanych produktów (niebieski tekst). Równocześnie podkreślamy znaczenie dokładnej lektury i szczegółowej analizy o.w.u. we własnym zakresie przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Pozwoli to na uniknięcie rozczarowań np. w trakcie procesu likwidacji szkody – starania się o odszkodowanie/świadczenie.

Informujemy Państwa, że prezentowane w analizach poglądy stanowią wyraz prokonsumenckiego charakteru działalności Rzecznika Finansowego a także pewnego rodzaju pomoc w poszukiwaniu odpowiedniej do swoich potrzeb ochrony ubezpieczeniowej.

No i jeszcze raz potwierdza swój edukacyjny charakter wręcz nakazując konsultacje niejasności w warunkach z ubezpieczycielami.

Uwaga: w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących o.w.u. warto je omówić a problematyczne kwestie wyjaśnić bezpośrednio z ubezpieczycielem lub działającym na jego rzecz agentem ubezpieczeniowym jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia.